Manifest

Juli 2021

SCHELPDIERRIFFEN, ESSENTIEEL VOOR EEN GEZONDE NOORDZEE

Aanleiding en achtergrond
Het belang van een gezonde en veerkrachtige Noordzee, nu en in de toekomst, is evident. Het mondiale belang van gezonde oceanen staat ook hoog op de agenda van de Verenigde Naties (United Nations Sustainable Development Goal 14, ziehttps://www.sdgnederland.nl/sdgs-2/doel-14-bescherming-van-zeeen-en-oceanen/).

Nederland is verbonden met de Noordzee, heeft daar groot belang bij en is daar (mede)verantwoordelijk voor. Die verantwoordelijkheid kan worden ingevuld door duurzaam beheer en natuurbescherming, en door natuurontwikkeling actief te bevorderen.

Voor de Noordzeenatuur spelen schelpdierriffen een rol die vergelijkbaar is met de rol van koraalriffen in tropische zeeën. Ooit waren schelpdierriffen op grote schaal aanwezig in de Noordzee, nu zijn ze vrijwel verdwenen. Het is mogelijk om ze terug te krijgen, zo is gebleken uit kleinschalige Noordzee-veldprojecten sinds 2016 en uit internationale voorbeelden, elders ter wereld, op grotere schaal. Als de terugkeer lukt, is dat van grote betekenis voor een gezonde en veerkrachtige Noordzee, want schelpdierriffen zijn hier een onmisbaar onderdeel in.

Meer informatie over het belang van schelpdierriffen is te vinden in het Europese handboek voor schelpdierrifherstel, opgesteld vanuit NORA, de Europese herstel alliantie voor het herstel van schelpdierriffen (www.noraeurope.eu).

Sinds een aantal jaren wordt er hard gewerkt aan terugkeer van schelpdierriffen in de Nederlandse Noordzee, met als doel om het bijbehorende habitat en de daaraan geassocieerde rijkdom aan biodiversiteit en productiviteit terug te krijgen. De platte oester staat daarin centraal, maar er zijn meer soorten waar potentie in zit (zoals de paardenmossel en gewone mossel).

De kansen zijn groot. Er is veel aandacht voor natuurherstel in de Noordzee. Het Noordzee-akkoord is door de Tweede Kamer aangenomen, de platte oester bloeit op binnen de huidige veldprojecten en er komen kansen voor schelpdierriffen in zowel te beschermen zeegebieden als in windmolenparken op zee.

Voor grootschalig schelpdierrifherstel zijn er echter nog belangrijke uitdagingen, zoals:

Het vinden van voldoende ruimte, op geschikte locaties, om schelpdierriffen op grote schaal aan te kunnen leggen en waar ze langdurige bescherming krijgen om tot ontwikkeling te komen.
Het onder controle krijgen en tevens opschalen van de kweek van jonge schelpdieren, als bronmateriaal voor de aanleg van schelpdierriffen voor natuurontwikkeling.
De ontwikkeling van kosten-efficiënte monitoring, met name op open zee.
Het daadwerkelijk tot stand brengen van zelfvoorzienende, of beter nog, zich autonoom uitbreidende riffen en het daartoe stimuleren van de vestiging van jonge dieren voldoende dichtbij de ouderdieren.
De ontwikkeling van regelgeving om te voorkomen dat ziekteverwekkers of invasieve exoten meekomen met de – vooralsnog noodzakelijke – import van startpopulaties op projectlocaties.
Effectieve bescherming van schelpdierriffen middels wet- en regelgeving, en de handhaving daarvan.
Het ontstaan van begrip en overtuiging bij gebruikers van de Noordzee, dat een gezonde en veerkrachtige Noordzeenatuur in ieders belang is, omdat dat toekomstbestendig gebruik van de Noordzee mogelijk maakt, en dat iedere gebruiker daar een (mede-)verantwoordelijkheid in heeft.

Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie: wat we beogen en wat we gaan doen.

Missie
Terugkeer van gezonde, zichzelf in standhoudende schelpdierriffen in de Nederlandse Noordzee, op een schaal waarop deze hun essentiële betekenis voor de Noordzeenatuur teruggekregen hebben, met de bijbehorende habitat en de daaraan geassocieerde rijkdom aan biodiversiteit en productiviteit.

Visie
In 2050 zijn grote delen van de Nederlandse Noordzeebodem weer bedekt met robuuste schelpdierriffen. Deze schelpdierriffen barsten van het leven en vormen een zichzelf steeds vernieuwend bronkapitaal waar Nederlanders trots op zijn en samen van profiteren door doelgerichte bescherming te combineren met duurzaam gebruik.

Doelen

Werken aan herstel van schelpdierriffen en opschaling daarvan.
Het verschil maken door er echt vaart achter te krijgen.
Wegnemen van knelpunten voor schelpdierrifherstel.

Activiteiten
- Het faciliteren van uitwisseling van ervaringen, resultaten en toekomstplannen binnen de alliantie.

- Het faciliteren van de verbinding met NORA, de Europese platte oester herstel alliantie.

- Het voeren van de dialoog met de overheid namens de alliantie, om het tot stand komen van goede en werkbare regelgeving te bespoedigen en te werken aan ruimte voor herstel en bescherming van herstelde natuur

- Zorgen voor overzicht van informatie en publicaties, incl. onderhoud van een website, om het verhaal te laten klinken over nut en noodzaak van terugkeer van schelpdierriffen in de Noordzee en de vorderingen daarin.

Organisatie en bijdrage

Om de activiteiten uit te kunnen voeren, doen de partners een jaarlijkse bijdrage ten behoeve van een alliantie-secretariaat. Tevens werken de partners actief mee in werkgroepen van de alliantie.

Aanpak van samenwerking
Samenwerking vindt plaats op de raakvlakken van de doelstellingen van de alliantiepartners. Organisatie en activiteiten van de alliantie worden zo vormgegeven dat alle partners zich hierin kunnen vinden.

Het bredere netwerk
De Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie staat open voor alle organisaties en natuurlijke personen die willen bijdragen aan haar missie, visie en de verwezenlijking van haar doelen.

De Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie voelt zich verbonden met NORA (www.noraeurope.eu) en met haar missie. Vanuit de Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie wordt gezorgd voor aansluiting bij NORA en haar werkgroepen. De Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie maakt gebruik van het werk en de voortschrijdende inzichten van de NORA-community.

Alliantiepartners

De Nederlandse Schelpdierrif Herstel Alliantie bestaat op dit moment uit de volgende organisaties:

ARK Natuurontwikkeling
WWF Nederland
Bureau Waardenburg
Wageningen Marine Research
Sas Consultancy
De Rijke Noordzee
NIOZ